Miłość i zdrada według kobiety

Za każdym razem gdy czytam książkę, której tematem jest miłość, zastanawiam się nad fenomenem podejmowanej tematyki i zawsze obawiam się, że autor nie podoła i ulegnie tandecie lub czemuś, co już gdzieś było. Niemniej z reguły trafiam na książki, w których autorom udaje się ten najważniejszy w życiu człowieka temat odświeżyć. Z kolei Anna Janko w swojej nowej powieści wnosi coś nowego.

Główna bohaterka Pasji według św. Hanki jest znaną z wcześniejszej Dziewczyny z zapałkami kobietą, żoną, matką. Staje się kochanką. I cała historia ukazuje kreację bohaterki zagubionej, szamoczącej się między tym, co czuła do męża, a tym co czuje do Mata. Gdyby określić tematykę w kilku słowach, napisałabym między innymi: historia dokonywania wyboru. Bo Hanka opowiada o tym, jak dokonywała wyboru i nie była to chwila a proces. To lawirowanie między uczuciami a rozsądkiem i wciąż pojawiającymi się pytaniami. Jak zadecydować o odejściu od człowieka, z którym spędziło się tyle lat? Jak postanowić o rozbiciu dwóch rodzin (Mat również nie jest człowiekiem wolnym)? Jak poradzić sobie z konsekwencjami, które w końcu dopadają zakochanych? Jak nie zepsuć czegoś, co jest budowane na zgliszczach dwóch innych miłości?

Bohaterka szuka w języku określeń istoty miłości, pożądania, cielesności, seksu. Przygląda się słowom, sobie, kochankowi, mężowi, otoczeniu. Okazuje się, że miłość to bezlitosny żywioł. Zabiera wszystko po drodze, pochłania tak szybko, że zakochani nie mają czasu, by się zastanowić lub zaprotestować. Bohaterka zauważa, że „miłość chodzi po ludziach i szuka kochanków” i nie patrzy, czy się na to zgadzają, czy są w dobrym momencie życia, aby ją przyjąć.

Poza tym Janko udało się ukazać, że na zdradę nie można patrzeć w wymiarze czarno-białym. Czytając historię Hanki, nie ma się ochoty jej napiętnować. Czytelnik widzi jak potężnym żywiołem jest miłość i jak niedaleko niej może się błąkać zdrada.

Hanka, niespełniona poetka, próbuje przyjrzeć się zarówno zdradzie jak i miłości. Okazuje się, że istotą miłości jest głód – głód wszystkiego: dotyku, spojrzenia, aprobaty, pewności. A zdrada? Cóż, „zakochany człowiek nie ma sumienia” i to najpełniej i jednocześnie niepełnie określa charakter zdrady.

Bo ostatecznie powieść Anny Janko powoduje pojawienie się wielu pytań o potęgę miłości, sumienie zdradzającego, (nie)możliwość rozsądnego podejścia do pojawiających się uczuć i okazuje się, że nie ma pełnych odpowiedzi.

Anna Janko, Pasja według św. Hanki, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2012.